KHÁI NIỆM, ĐỒNG ĐẲNG, ĐỒNG PHÂN, DANH PHÁP VÀ TINH CHẤT VẬT LÍ CỦA ANDEHIT

I. ĐỊNH NGHĨA VÀ PHÂN LOẠI

1. Định nghĩa

 - Andehit là hợp chất hữu cơ mà phân tử có nhóm -CHO liên kết trực tiếp với C hoặc H.

 - Nhóm ${\displaystyle <span\; style="margin:\; 0px;\; padding:\; 0px;\; color:\; rgb(0,\; 0,\; 0);"><span\; style="margin:\; 0px;\; padding:\; 0px;\; font-size:\; 22px;"><span\; style="margin:\; 0px;\; padding:\; 0px;\; font-family:\; "times\; new\; roman",\; times,\; serif;">-</span></span></span>\mathrm{<span\; style="margin:\; 0px;\; padding:\; 0px;\; color:\; rgb(0,\; 0,\; 0);"><span\; style="margin:\; 0px;\; padding:\; 0px;\; font-size:\; 22px;"><span\; style="margin:\; 0px;\; padding:\; 0px;\; font-family:\; "times\; new\; roman",\; times,\; serif;">C</span></span></span>}\mathrm{<span\; style="margin:\; 0px;\; padding:\; 0px;\; color:\; rgb(0,\; 0,\; 0);"><span\; style="margin:\; 0px;\; padding:\; 0px;\; font-size:\; 22px;"><span\; style="margin:\; 0px;\; padding:\; 0px;\; font-family:\; "times\; new\; roman",\; times,\; serif;">H</span></span></span>}<span\; style="margin:\; 0px;\; padding:\; 0px;\; color:\; rgb(0,\; 0,\; 0);"><span\; style="margin:\; 0px;\; padding:\; 0px;\; font-size:\; 22px;"><span\; style="margin:\; 0px;\; padding:\; 0px;\; font-family:\; "times\; new\; roman",\; times,\; serif;">=</span></span></span>\mathrm{<span\; style="margin:\; 0px;\; padding:\; 0px;\; color:\; rgb(0,\; 0,\; 0);"><span\; style="margin:\; 0px;\; padding:\; 0px;\; font-size:\; 22px;"><span\; style="margin:\; 0px;\; padding:\; 0px;\; font-family:\; "times\; new\; roman",\; times,\; serif;">O</span></span></span>}}$ là nhóm chức của anđehit, nó đựoc gọi là nhóm cacbanđehit.

- Công thức tổng quát của anđehit:

 + C_xH_y(CHO)_z hay R(CHO)_z: thường dùng khi viết phản ứng xảy ra ở nhóm CHO.

 + C_nH_2n+2-2k-z(CHO)_z (k = số liên kết p + số vòng): thường dùng khi viết phản ứng cộng H₂, cộng Br₂…

2. Phân loại

a. Dựa vào gốc hidrocacbon

  + Gốc hidrocacbon no.

  + Gốc hidrocacbon không no.

  + Gốc hidrocacbon thơm.  

b. Dựa vào nhóm chức -CH=O

  + Đơn chức

  + Đa chức

II. ĐỒNG ĐẲNG, ĐỒNG PHÂN VÀ DANH PHÁP CỦA ANKANAL

1. Đồng đẳng

 CH₂O     HCHO      andehit fomic

 C₂H₄O    CH₃-CHO   andehit axetic

 C₃H₆O ... C_nH_2nO (n ≥ 1) dãy đồng đẳng của andehit fomic (ankanal).

 - Khái niệm: Ankanal là hợp chất hữu cơ trong phân tử có 1 nhóm -CHO liên kết với gốc hidrocacbon no.

 - Công thức tổng quát: C_nH_2n+1CHO  (n ≥ 0). 

2. Đồng phân

C_nH_2nO có 2 đồng phân cấu tạo:

 - Andehit no, đơn chức, mạch hở. Công thức tính đồng phân: 2^n-3 (1 < n < 6). Chỉ có 1 loại đồng phân mạch cacbon  

 - Xeton no, đơn chức. 

3. Danh pháp

a. Tên thông thường

Tên thường = Anđehit + Tên axit tương ứng

* Lưu ý: Dung dịch HCHO 37% → 40% gọi là: Fomalin hay fomon.

b. Tên thay thế

Tên thay thế = Tên hiđrocacbon tương ứng + al.

III. TÍNH CHẤT VẬT LÍ 

- Chỉ có HCHO, CH₃CHO là chất khí. Các anđehit còn lại đều là chất lỏng.

* Nhận xét: Anđehit có nhiệt độ sôi thấp hơn Ancol có khối lượng phân tử tương đương nhưng cao hơn so với hidrocacbon có cùng số nguyên tử C trong phân tử.

Trung tâm luyện thi, gia sư - dạy kèm tại nhà NTIC Đà Nẵng