KHÁI NIỆM, ĐỒNG ĐẲNG, ĐỒNG PHÂN, DANH PHÁP, TÍNH CHẤT VẬT LÍ CỦA BENZEN VÀ ANKYLBENZEN

I. Đồng đẳng, đồng phân và danh pháp của ankylbenzen 

1. Đồng đẳng

 C₆H₆                      benzen 

 C₇H₈    C₆H₅CH₃ toluen 

 C₈H₁₀ ... C_nH_{2n - 6} (n > hoặc = 6) được gọi là ankylbenzen

- Khái niệm

 Ankylbenzen là hidrocacbon thơm trong phân tử có 1 vòng benzen liên kết với gốc hidrocacbon no, có công thức chung là C_nH_{2n - 6} (n > hoặc = 6) được gọi là ankylbenzen.

2. Đồng phân ankylbenzen

 - Từ C₈H₁₀ trở lên, Ankylbenzen có đồng phân mạch cacbon, gồm có các gốc hidrocacbon biến đổi xung quanh vòng benzen.

3. Danh pháp

a. Tên thông thường 

  C₆H₅CH₃ toluen

  C₆H₄(CH3)2 o-xilen (m-xilen và p-xilen)

b. Tên thay thế

Gốc ankyl + benzen

* Lưu ý:

 - Khi có 2 nhánh trở lên nhánh đầu tiên đánh số 1 và nhánh còn lại sẽ được đánh số gần với nhỏ nhất có thể. Tương tự đối với nhiều nhánh cũng vậy.

 Ví dụ: Từ C₈H₁₀ viết các đồng phân ankylbenzen có thể có

 Ví dụ: Từ C₉H₁₂ viết các đồng phân ankylbenzen có thể có 

${\displaystyle {\mathrm{ \; -}}_{}}$có ${\displaystyle 2}$${\displaystyle \mathrm{}}$${\displaystyle \mathrm{}}$ đồng phân ứng với công thức: ${\displaystyle C_{}}$${\displaystyle {}_{}}$_{${\displaystyle {}_{\mathrm{<span\; style="font-family:times\; new\; roman,times,serif;">3</span>}}}$}${\displaystyle {\mathrm{}}_{}}$${\displaystyle {\mathrm{}}_{}{\mathrm{<span\; style="font-size:22px;"><span\; style="font-family:times\; new\; roman,times,serif;">H₇</span></span>}}_{}<span\; style="font-size:22px;"><span\; style="font-family:times\; new\; roman,times,serif;">-</span></span>{\mathrm{<span\; style="font-size:22px;"><span\; style="font-family:times\; new\; roman,times,serif;">C₆</span></span>}}_{}{\mathrm{<span\; style="font-size:22px;"><span\; style="font-family:times\; new\; roman,times,serif;">H₅</span></span>}}_{}}$

 - có ${\displaystyle 3}$${\displaystyle \mathrm{}}$${\displaystyle \mathrm{}}$ đồng phân vị trí ứng với công thức: ${\displaystyle C}$${\displaystyle }$${\displaystyle {\mathrm{<span\; style="font-family:times\; new\; roman,times,serif;">H₃</span>}}_{}}$${\displaystyle {\mathrm{<span\; style="font-size:22px;"><span\; style="font-family:times\; new\; roman,times,serif;">C₆</span></span>}}_{}{\mathrm{<span\; style="font-size:22px;"><span\; style="font-family:times\; new\; roman,times,serif;">H₄</span></span>}}_{}<span\; style="font-size:22px;"><span\; style="font-family:times\; new\; roman,times,serif;">-</span></span>{\mathrm{<span\; style="font-size:22px;"><span\; style="font-family:times\; new\; roman,times,serif;">C₂</span></span>}}_{}{\mathrm{<span\; style="font-size:22px;"><span\; style="font-family:times\; new\; roman,times,serif;">H₅</span></span>}}_{}}$
   
 - có ${\displaystyle 3}$${\displaystyle \mathrm{}}$${\displaystyle \mathrm{}}$ đồng phân vị trí ứng với công thức: ${\displaystyle (}$${\displaystyle }$${\displaystyle \mathrm{<span\; style="font-family:times\; new\; roman,times,serif;">C</span>}}$${\displaystyle {\mathrm{<span\; style="font-size:22px;"><span\; style="font-family:times\; new\; roman,times,serif;">H₃</span></span>}}_{}{<span\; style="font-size:22px;"><span\; style="font-family:times\; new\; roman,times,serif;">)₃</span></span>}_{}{\mathrm{<span\; style="font-size:22px;"><span\; style="font-family:times\; new\; roman,times,serif;">C₆</span></span>}}_{}{\mathrm{<span\; style="font-size:22px;"><span\; style="font-family:times\; new\; roman,times,serif;">H₃</span></span>}}_{}}$
   

II. Cấu tạo của benzen 

 - Công thức phân tử: C₆H₆.

 - Công thức cấu tạo: Phân tử benzen gồm 6 nguyên tử H và 6 nguyên tử C nằm trong cùng một mặt phẳng trong đó 6 nguyên tử C tạo thành hình lục giác đều, mỗi nguyên tử C lại liên kết với một nguyên tử H nữa. Độ dài các liên kết C-C bằng nhau, độ dài các liên kết C-H cũng như nhau. 

III. Tính chất vật lí

 - Các hiđrocacbon thơm đều là chất lỏng hoặc rắn ở điều kiện thường, chúng có nhiệt độ sôi tăng theo chiều tăng của phân tử khối.

 - Các hiđrocacbon thơm ở thể lỏng có mùi đặc trưng, không tan trong nước và nhẹ hơn nước, có khả năng hoà tan nhiều chất hữu cơ. 

Trung tâm luyện thi, gia sư - dạy kèm tại nhà NTIC Đà Nẵng