TÓM TẮT LÍ THUYẾT VÀ GIẢI BÀI TẬP PHẦN DI TRUYỀN LIÊN KẾT VỚI GIỚI TÍNH

 

 

 2 . Giaûi thích

 - F₁ ñoàng loaït maét ñoû, theo ñònh luaät ñoàng tính thì maét ñoû troäi hoaøn toaøn so vôùi maét traéng.

  Qui öôùc: W: maét ñoû; w : maét traéng. 

 - Neáu gen naèm treân NST thöôøng thì F₂ (trong pheùp lai thuaän) maét traéng phaân boá ôû caû giôùi ñöïc vaø caùi. Thöïc teá ôû F₂ maøu maét traéng chæ coù ôû con ñöïc, Vì vaäy gen qui ñònh maøu maét ôû ruoài phaûi naèm treân NST giôùi tính X, khoâng coù alen treân Y.

 - Sô ñoà lai 

 

 + Pheùp lai thuaän  

  P: X^WX^W (♀maét ñoû ) x X^wY (♂ maét traéng) 

  G:  X^W ,      X^W         ;   X^w   ,      Y 

  F₁: X^WX^w, X^WY (100% maét ñoû) 

  F₁x F_{1 :}  X^WX^w        x          X^WY  

  G:    X^W     , X^w    ;    X^W     ,   Y  

  F_{2 :} X^WX^W    :  X^WX^w    : X^WY  :   X^wY  

        3 maét ñoû       : 1 maét traéng

 

 + Pheùp lai nghòch 

 P : X^wX^w(♀maét traéng) x X^WY (♂maét ñoû) 

 G :     X^w                     ;   X^w   ,      Y 

 F₁:  X^WX^w (50%♀ maét ñoû) , X^wY (♂ maét traéng) 

 F₁x F_{1 :}  X^WX^w      x             X^wY  

 G : _:  X^W , X^w      ;         X^w     , Y 

 F_2:    X^WX^w  : X^wX^w  :  X^WY   :   X^wY  

   1♀ maét ñoû : 1♀ maét traéng : 1♂ maét ñoû: ♂ maét traéng

Vaäy, ôû pheùp lai thuaän gen laën treân X do boá truyeàn cho con gaùi vaø bieåu hieän ôû chaùu trai.

 

3. Noäi dung ñònh luaät: 

 - Di truyeàn cheùo: tính traïng cuûa boá truyeàn cho con caùi (gaùi), tính traïng cuûa meï truyeàn cho con ñöïc. 

 - Hai pheùp lai thuaän nghòch cho: keát quaû khaùc nhau.

 

 C. GEN TREÂN NST Y: (quy luaät di truyeàn thaúng) 

 - NST Y ôû ña soá loaøi haàu nhö khoâng mang gen, neân haàu nhö gen treân NST X hieám coù gen töông öùng treân Y. Tuy nhieân, ôû 1 soá loaøi ñoäng vaät, NST Y cuõng mang gen.

 - NST Y ôû ngöôùi coù ñoaïn mang gen töông öùng vôùi gen treân X , nhöng cuõng coù ñoaïn gen treân Y maø khoâng coù gen töông öùng treân X

 

 Ví duï: ÔÛ ngöôøi taät dính ngoùn tay soá 2 vaø soá 3 do gen laën (a) treân NST Y gaây ra vaø chæ bieåu hieän ôû nam giôùi. 

 P : XX      x      XY^a 

 G :  X      ;  X    , Y^a 

 F₁: XX (50% gaùi BT) : XY^a ( 50% trai dính ngoùn)  

 - Noäi dung di truyeàn thaúng: tính traïng qui ñònh bôûi gen naèm treân NST Y di truyeàn 100% ôû caùc caëp NST giôùi tính XY (100% con trai)

 

 D. YÙ nghóa: hieän töôïng di truyeàn lieân keát vôùi giôùi tính ñöôïc öùng duïng ñeå phaân bieät giôùi ñöïc hoaëc giôùi caùi ôû giai ñoaïn sôùm phaùt trieån cuûa caù theå luùc hình thaùi giôùi tính chöa theå hieän ra kieåu hình, nhôø ñoù coù theå choïn loïc ñeå taêng naêng suaát. 

 Ví duï: ÔÛ ga ngöôøi ta söû duïng gen troäi A treân NST giôùi tính X xaùc ñònh loâng vaèn , ñeå phaân bieät troáng, maùi khi môùi nôû. Gaø troáng con X^A X^A  coù loâng vaèn ôû ñaàu roõ hôn so vôùi con maùi X^A Y.

 

III. CAÙCH NHAÄN ÑÒNH QUY LUẬT DI TRUYEÀN 

 

1. Döïa vaøo keát quaû cuûa pheùp lai thuaän nghòch

 

 - Neáu keát quaû lai thuaän nghòch khaùc nhau thì gen quy ñònh tính traïng ñöôïc xeùt naèm treân NST giôùi tính.

 - Neáu tính traïng ñaõ cho thaáy xuaát hieän chæ ôû giôùi ñöïc qua caùc theá heä (di truyeàn thaúng) = > gen naèm treân NST Y. Ngöôïc laïi thì gen naèm treân NST X.

 

2. Döïa vaøo söï di truyeàn cheùo hoaëc tính traïng bieåu hieän khoâng ñoàng ñeàu treân giôùi ñöïc vaø caùi:

 a. Di truyeàn cheùo: tính traïng cuûa con ñöïc gioáng tính traïng cuûa meï vaø tính traïng cuûa caùi con gioáng boá laø coù söï di truyeàn cheùo => gen naèm treân NST giôùi tính X. 

 b. Tính traïng khoâng bieåu hieän ñoàng ñeàu ôû 2 giôùi:

 - Cuøng 1 theá heä nhöng tính traïng naøo ñoù chæ xuaát hieän ôû giôùi ñöïc, coøn giôùi caùi thì khoâng hoaëc ngöôïc laïi => gen naèm treân NST giôùi tính.

 Chuù yù: thöïc teá gen naèm treân NST giôùi tính cuõng coù nhöõng tröôøng hôïp taùc ñoäng vôùi gen naèm treân NST thöôøng ñeå hình thaønh 1 tính traïng. Cuõng coù caùc gen naèm treân cuøng 1 NST giôùi tính X taùc ñoäng rieâng reõ hoaëc töông taùc qua laïi vôùi nhau.

 

* CHUÙ YÙ CAÙCH NHAÄN ÑÒNH CAÙC QUY LUAÄT DI TRUYEÀN

 

1.  Caùc quy luaät Menden: (phaân li ñoäc laäp)

 - Hai hay nhieàu caëp gen naèm treân 2 hay nhieàu caëp NST töông ñoàng.

 - Hai hay nhieàu caëp gen quy ñònh 2 hay nhieàu caëp tính traïng.

 

2. Caùc quy luaät cuûa Moocgan: 

 -  Hai hay nhieàu caëp gen cuøng naèm treân 1 caëp NST. 

 -  Hai hay nhieàu caëp gen cuøng quy ñònh 2 hay nhieàu tính traïng. 

 

3.  Caùc qui luaät töông taùc gen: 

 -  Hai hay nhieàu caëp gen naèm treân 2 hay nhieàu caëp NST. 

 -  Hai hay nhieàu caëp gen cuøng qui ñònh 1 caëp tính traïng.

 

tải bài tập trắc nghiệm

Trung tâm gia sư NTIC

(nguồn từ tư liệu sinh học)