PHƯƠNG PHÁP GIẢI CÁC BÀI TẬP DI TRUYỀN HỌC QUẦN THỂ

Phần 1: CÁC CÔNG THỨC CẦN NHỚ

I. QUẦN THỂ NỘI PHỐI (Tự thụ phấn, tự phối)

Xét 1 gen gồm 2 alen A và a. Giả sử QT ban đầu có 100% Aa với n: số thế hệ tự phối. 

Tỉ lệ KG dị hợp qua n lần tự phối =   (1/2)ⁿ

Tỉ lệ KG đồng hợp mỗi loại (AA = aa) qua n lần tự phối =  (1-(1/2)ⁿ/2

*Chú ý: Nếu quần thể ban đầu không phải là 100% Aa mà có dạng: 

xAA + yAa + zaa = 1

qua n thế hệ tự phối thì ta phải tính phức tạp hơn. Lúc này, tỉ lệ KG Aa, AA, aa lần lượt là:

Aa =  (1/2)ⁿ. y      AA = x + (1-(1/2)ⁿ/2 . y       aa = z + (1-(1/2)ⁿ/2. y

II. QUẦN THỂ NGẪU PHỐI: (Định luật Hacđi-Vanbec)

 
Ta có:   xAA + yAa + zaa = 1 ;  Nếu gọi p là tần số alen A, q là tần số alen a thì: 

pA = x + y/2  ; qa = z + y/2 

1. Nội dung định luật: 

Khi xảy ra ngẫu phối, quần thể đạt trạng thái cân bằng theo định luật Hacđi-Vanbec. Khi đó thoả mãn đẳng thức:

p²AA + 2pqAa + q²aa  = 1,

QT cân bằng → p + q  =  1

2.  Kiểm tra sự cân bằng của quần thể:

 
Nếu p² x  q²  = (2pq/2)² → quần thể cân bằng.

Nếu :  p2 x  q2  #  (2pq/2)²  → Quần thể không cân bằng

3. Xác định số loại kiểu gen của quần thể:

-  Số kiểu gen ={ r ( r + 1 ) /2 }n   ( r : số alen thuộc 1 gen (lôcut), n : số gen khác nhau, trong đó các gen phân li độc lập). 

- Nếu có r của các locut khác nhau thì tính từng locut theo công thức

→ nhân kết quả tính từng locut.

- Nếu gen nằm trên cùng một NST thì tổng kiểu gen là:  rⁿ(rⁿ +1)/2.

- Nếu gen nằm trên NST giới tính thì tổng kiểu gen là:   r(r+2)/2  + r....

4. Trường hợp gen đa alen:

Ví dụ:  Quần thể Người: (1 gen có 3 alen – Người có 4 nhóm máu: A, B, AB, O )

Gọi : p(IA); q(IB), r(i) lần lượt là tần số tương đối các alen IA, IB, IO

.  Ta có : p + q + r  =  1

Nhóm máu                A                  B               AB                 O
Kiểu gen      I^A I^A  +  I^A I^O    I^B I^B  +  I^B I^O      I^A I^B              I^O I^O
Tần số kiểu gen     p² + 2 pr       q² + 2 pr         2pq                r²
 

III. GEN TRÊN NST GIỚI TÍNH

Đối với 1 locus trên NST giới tính X có 2 alen sẽ có 5 kiểu gen: X^AX^A, X^AX^a, X^aX^a, X^AY, X^aY 

Các cá thể cái có 2 alen  trên NST X vì vậy khi xét trong phạm vi giới cái thì tần số các kiểu gen X^AX^A, X^AX^a, X^aX^a  được tính giống trường hợp các alen trên NST thường, có nghĩa là tần số các kiểu gen ở trạng thía cân bằng Hacdi – Vanbec là:  

p² X^AX^A+ 2pqX^AX^a  + q² X^aX^a  = 1.

Các cá thể đực chỉ có 1 alen trên X nên tần số các kiểu gen ở giới đực p + q =1. (Khi xét chỉ trong phạm vi giới đực).

Vì tỉ lệ đực : cái là 1: 1 nên tỉ lệ các kiểu gen trên mỗi giới tính phải giảm đi một nửa  khi xết trong phạm vi toàn bộ quần thể, vì vậy ở trạng thái cân bằng quần thể Hacdi – Vanbec, công thức tính kiểu gen liên quan đến locus gen trên NST trên NST X ( vùng không tương đồng) gồm 2 alen là: 

0.5p²  + pq + 0.5q2  + 0.5p + 0.5q = 1.

Phần 2: PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP DI TRUYỀN HỌC QUẦN THỂ

tải phương pháp và bài tập 

Trung tâm gia sư NTIC

 (nguồn từ internet)