CÁCH GỌI TÊN HỢP CHẤT HỮU CƠ THEO THUẬT NGỮ MỚI

I. Tên gọi thông thường

 - Không tuân theo quy tắc khoa học nào, thường xuất hiện từ xưa và bắt nguồn từ nguyên liệu hoặc tên nhà bác học tìm ra, hoặc một địa điểm nào đó trong tính chất của hợp chất đó.

  Ví dụ: Formic acid (acid kiến); olefin (khí dầu); acetic acid (acid giấm),…

II. Tên gọi theo theo hệ thống

* Cách nhớ tên của cacbon mạch chính

      meth / eth / prop / but / pent / hex / hept / oct / non / dec

         1C   2C    3C      4C      5C     6C      7C     8C      9C      10C

        mẹ    em  phải    bón   phân    hóa     học     ở      ngoài   đồng

1. Tên gốc chức

Tên gốc hidrocacbon + tên nhóm chức

a. Tên gọi của một số nhóm chức

  -OH/   -CHO/    -CO-/      -COOH/        -COO-/   -NH₂...

   alcohol  aldehyde  ketone   carboxylic   ester       amine

  Ví dụ:

    CH₃ - OH :  methyl alcohol

    CH₃ - CHO : aldehyde acetic  

b. Tên một số gốc điển hình

 CH₃ –                       : methyl

C₂H₅ –                       : ethyl

CH₃-CH₂-CH₂ –        : propyl

(CH₃)₂CH-                 : isopropyl

C₆H₅–                         : phenyl

C₆H₅CH₂–                  : benzyl

CH₂=CH-                    : vinyl

CH₂=CH-CH₂–           : anlyl

2. Tên thay thế 

a. Cấu tạo phân tử hchc: có 3 phần: đầu, thân và đuôi:

 - Các nhánh, nhóm thế và nhóm chức phụ tạo nên phần đầu

 - Mạch chính hay vòng chính tạo nên phần thân

 - Tên nhóm chức chính tạo nên phần đuôi

  Ví dụ:  CH₃ -CH₂ -CH(CH₃)- CH₂-OH  

               2 – methyl butan – 1 – ol 

                   Đầu      Thân       Đuôi

 - Đầu: mạch nhánh methyl ở C số 2, đọc là 2 – methyl

 - Thân: mạch chính có 4C (đánh số từ 1 đến 4) không có liên kết bội, đọc là butan

 - Đuôi: nhóm chức alcohol ở C số 1, đọc là 1 – ol

b. Cách chọn mạch chính và đánh số:

 –  Có nhóm chức – dài nhất – chứa nhiều nhánh.

 –  Đánh số ­ưu tiên: chức – nhánh sao cho tổng số chỉ mạch nhánh là nhỏ nhất

c. Cách xác định nhánh tên gốc – chức hay tên thay thế đúng:

 – Nhóm chức :

  Tên gọi của một số nhóm chức như sau:

    -OH/  -CHO/    -CO-/  -COOH/       -NH₂...

      ol       al         one          ...oic acid    amine

 d. Cách gọi tên thay thế

Ví dụ:

                                Tên gốc  – chức           Tên thay thế

CH₃Cl :                       methyl chloride                chloromethane

CH₂=CH-CH₂-Cl        anlyl chloride                  2-chloropropene

CH₃CHClCH₃             isopropyl chloride           2-chloropropane

Trung tâm luyện thi, gia sư - dạy kèm tại nhà NTIC Đà Nẵng