Ý NGHĨA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC

I. QUAN HỆ GIỮA VỊ TRÍ NGUYÊN TỐ VÀ CẤU TẠO NGUYÊN TỬ CỦA NÓ

Biết vị trí của một nguyên tố trong bảng tuần hoàn, có thể suy ra cấu tạo của nguyên tố đó và ngược lại.

 - Số thứ tự của nguyên tố (Số proton, số electron).

 - Số thự tự của chu kì (Số lớp electron).

 - Số thứ tự của nhóm A (Số electron lớp ngoài cùng).

Thí dụ 1: Nguyên tố có STT 17, chu kì 3, nhóm VIIA. Xác định

 -  Số proton, số electron trong nguyên tử? 

 -  Số lớp electron trong nguyên tử?

 -  Số eletron lớp ngoài cùng trong nguyên tử?

Trả lời:

 - Nguyên tử có 17p, 17e

 - Nguyên tử có 3 lớp e

 - Số e lớp ngoài cùng là 7

 - Đó là nguyên tố Cl

Thí dụ 2: Biết cấu hình electron nguyên tử của một nguyên tố là 1s²2s²2p⁶3s²3p⁴ 

Trả lời:

 - Tổng số electron của nguyên tử đó là 16. 

 - Nguyên tố đó chiếm ô thứ 16 trong bảng tuần hoàn (vì nguyên tử có 16 electron, 16 proton, số đơn vị điện tích hạt nhân là 16, bằng số thứ tự của nguyên tố trong bảng tuần hoàn).

 - Nguyên tố đó thuộc chu kì 3 (vì có 3 lớp electron) thuộc nhóm VIA (vì có 6 electron lớp ngoài cùng). Đó là nguyên tố lưu huỳnh.

II. QUAN HỆ GIỮA VỊ TRÍ VÀ TÍNH CHẤT CỦA NGUYÊN TỐ 

 Biết vị trí một nguyên tố trong bảng tuần hoàn, ta có thể suy ra những tính chất hóa học cơ bản của nó:

 - Tính kim loại, tính phi kim:

  + Các nguyên tố ở các nhóm IA, IIA, IIIA (trừ H và B) có tính kim loại.

  + Các nguyên tố ở các nhóm VA, VIA, VIIA (trừ antimon, bitmut và poloni) có tính phi kim.

 - Hóa trị cao nhất của nguyên tố trong hợp chất với oxi, hóa trị của nguyên tố trong hợp chất với hiđro.

 - Công thức oxit cao nhất.

 - Công thức hợp chất khí với hiđro (nếu có).

 - Công thức hiđroxit tương ứng (nếu có) và tính axit hay bazơ của chúng.

Thí dụ: Nguyên tố lưu huỳnh ở ô thứ 16, nhóm VIA, chu kì 3.

→ lưu huỳnh là phi kim.

 - Hoá trị cao nhất với oxi là 6, công thức oxit cao nhất là SO₃.

 - Hoá trị với hiđro là 2, công thức hợp chất khí với hiđro là H₂S.

 - SO₃ là oxit axít và H₂SO₄ là axít mạnh.

III. SO SÁNH ĐƯỢC TÍNH CHẤT CỦA NGUYÊN TỐ ĐÓ VỚI CÁC NGUYÊN TỐ XUNG QUANH

 - Dựa vào qui luật biến đổi tính chất của các nguyên tố trong bảng tuần hoàn có thể so sánh tính chất hóa học của một nguyên tố với các nguyên tố lân cận.

Thí dụ: So sánh: P(Z=15) với Si(Z=14) và S(Z=16)

                       P(Z=15) với N(Z=7) và As(Z=33)

 - Si, P, S thuộc cùng một chu kì => theo chiều tăng của Z => tính PK tăng dần Si < P < S

 - N, P, As thuộc cùng nhóm A => theo chiều tăng của Z => tính PK tăng dần  As < P < N

Trung tâm luyện thi, gia sư - dạy kèm tại nhà NTIC Đà Nẵng