ÔN TẬP ĐẦU NĂM HÓA HỌC 10

1. Hóa học là gì?

- Hóa học là môn khoa học chuyên nghiên cứu về thành phần, cấu tạo, tính chất của các chất và sự biến đổi qua lại giữa các chất.

2. Hiện tượng hóa học

- Là hiện tượng xảy ra do quá trình biến đổi từ chất này thành chất khác do sự tác dụng của các yếu tố môi trường.

Ví dụ: Hiện tượng tự nhiên nào xảy ra sau đây là hiện tượng hóa học?

  a. Mưa đá

  b. Gỉ sắt

  c. Mưa axit

  d. Cầu vồng

  e. Nước chảy đá mòn

  f. Thạch nhủ trong hang động

  g. Cháy rừng

  h. Sấm sét

  k. Quả xanh thành quả chín

Gợi ý:

 a. Mưa đá là hiện tượng mưa dưới dạng hạt hoặc cục băng có hình dáng và kích thước khác nhau do đối lưu cực mạnh từ các đám mây dông gây ra.  (Hiện tượng vật lí)

 b. Gỉ sắt là hiện tượng kim loại sắt bị ăn mòn dưới tác dụng của không khí ẩm (CO₂, H₂O và O₂)     

   4Fe + 3O₂ + 6H₂O → 4Fe(OH)₃ (Hiện tượng Hóa học)

 c. Mưa axit: Do khói bụi ở các khu công nghiệp thải ra nhiều khí SO₂ và NO_x. Các khí này khi tiếp xúc với nước mưa tạo thành các axit H₂SO₃, HNO₃ có trong nước mưa.

        SO₂ + H₂O → H₂SO₃

        2NO_x + H₂O + O₂ → 2HNO₃ (Hiện tượng Hóa học)

 d. Cầu vồng: là hiện tượng quang học thiên nhiên do sự tán sắc ánh sáng mặt trời khi khúc xạ và phản xạ qua các giọt nước mưa. (Hiện tượng vật lí)

 e. Nước chảy đá mòn: Trong nước sông, suối có chứa một lượng đáng kể CO₂ mà trong đá có chứa nhiều CaCO₃.

Vì vậy, CO₂ và H₂O góp phần làm mòn đá

  CaCO₃ + CO₂ + H₂O → Ca(HCO₃)₂ (Hiện tượng Hóa học)

 f. Thạch nhủ trong hang động:

 - Trong nước khe suối có chứa Ca(HCO₃)₂ khi chảy vào các hang động dòng nước chậm rãi và Ca(HCO₃)₂ là chất kém bền dễ dàng bị phân hủy

  Ca(HCO₃)₂ → CaCO₃ + CO₂ + H₂O

CaCO₃ bám vào thành hang động và quá trình này diễn ra hàng triệu năm tạo thành cột thạch nhủ. (Hiện tượng Hóa học)

 g. Cháy rừng: Cây cối có thành phần chính là xenlulozơ khi bị cháy trong oxi không khí tạo thành CO₂ và H₂O

  (C₆H₁₀O₅)_n +  6nO₂ → 6nCO₂ +  5nH₂O (Hiện tượng Hóa học)

 h. Sấm sét: là hiện tượng phóng điện trong khí quyển giữa các đám mây và mặt đất hay giữa các đám mây mang các điện tích khác dấu, đôi khi còn xuất hiện trong các trận phun trào núi lửa hay bão bụi (cát). (Hiện tượng vật lí)

 k. Quả xanh thành quả chín: Quả xanh có chứa thành phần chính là tinh bột, theo thời gian cùng với một số chất xúc tác hoặc enzim biến đổi thành quả chín là glucozơ.

(C₆H₁₀O₅)_n + nH₂O → nC₆H₁₂O₆ (Hiện tượng Hóa học)

3. Phản ứng hóa học

  - Là quá trình biến đổi từ chất này thành chất khác.

Ví dụ: Cho luồng khí CO₂ vào dung dịch nước vôi trong có hiện tượng vẫn đục.

   CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ + H₂O

4. Phân loại chất hóa học

 a. Đơn chất

  - Đơn chất là những chất hóa học được tạo nên từ một nguyên tố hóa học.

  - Đơn chất cơ bản được chia thành 2 loại:

    + Đơn chất kim loại: là những đơn chất có tính dẫn nhiệt, dẫn điện và mang màu ánh kim.

    Ví dụ như Al, Fe, Ag, Au,…

    + Đơn chất phi kim: là những đơn chất mang tính cách nhiệt, cách điện và không có màu ánh kim. 

    Ví dụ như O₂, H₂, C, S,…

 b. Hợp chất  

  - Là những chất hóa học được tạo nên từ 2 hay nhiều nguyên tố hóa học khác nhau

  - Hợp chất vô cơ cơ bản được chia thành oxit, axit, bazơ và muối.

    + Oxit là hợp chất của 2 nguyên tố trong đó có nguyên tố oxi.

   Ví dụ: CO₂, Fe₂O₃, Na₂O,…

   + Axit là một hợp chất hóa học mà trong thành phần phân tử của các chất đó đều có chứa 1 hay nhiều nguyên tử hiđro liên kết với gốc axit

  Ví dụ: HCl, HNO₃, H₂SO₄,…

    + Bazơ là hợp chất mà phân tử có 1 nguyên tử kim loại liên kết với 1 hay nhiều nhóm hiđroxit (-OH).

  Ví dụ: NaOH, Cu(OH)₂, Fe(OH)₃,…

    + Muối là hợp chất mà phân tử gồm một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều gốc axit.

   Ví dụ: AlCl₃, CuSO₄, Fe(NO₃)₃,…

Trung tâm luyện thi, gia sư - dạy kèm tại nhà NTIC Đà Nẵng