DẠNG BÀI TẬP KHÁC CỦA AMINO AXIT (MUỐI AMONI) TÁC DỤNG VỚI DUNG DỊCH BAZƠ - HÓA 12

I. CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Công thức tổng quát

RCOOH₃NR’ + NaOH → RCOONa + R’NH₂ + H₂O

Ví dụ: Hợp chất X có công thức phân tử C₂H₇O₂N vào dung dịch NaOH thu được chất khí Y làm xanh quỳ tím ẩm. Xác định CTCT của X?

* Nhận xét: Y làm xanh quỳ tím ẩm → X thuộc công thức RCOOH₃NR’

Có 2 công thức cấu tạo thỏa mãn điều kiện trên là CH₃COONH₄ và HCOONH₃CH₃

Phương trình hóa học

   CH₃COONH₄ + NaOH → CH₃COONa + NH₃ + H₂O

   HCOONH₃CH₃ + NaOH → HCOONa + CH₃NH₂ + H₂O

 

II. BÀI TẬP VẬN DỤNG

Câu 1: Hợp chất X có công thức phân tử CH₅O₃N tác dụng với dung dịch NaOH thu được khí Y. Xác định CTCT của X

Hướng dẫn

X + NaOH  → khí Y.

→ X là muối của bazơ yếu (muối amoni)

→ CTCT của X phải là NH₄HCO₃.

 

Câu 2: Hỗn hợp X gồm 2 muối có CTPT lần lượt là CH₅NO₃ và C₂H₇O₂N tác dụng vừa đủ với dung dịch KOH thu được dung dịch Y và 2,24 lít (đktc) hỗn hợp 2 khí đều làm xanh quỳ ẩm có tỉ khối so với H₂ bằng 12,7. Khối lượng muối khan thu được khi cô cạn dung dịch Y là

   A. 9,92 gam.        

   B. 11,4 gam.                  

   C. 10,56 gam.      

   D. 9,08 gam.

Hướng dẫn

n_khí = 0,1 mol

  NH₄HCO₃ + 2KOH → K₂CO₃ + NH₃ + 2H₂O

   x                                        x           x

  HCOOH_­3N-CH₃ + KOH → HCOOK + H₂N-CH₃ + H₂O

   y                                            y                  y

  theo gt: x +y = 0,1 (1)

              17x + 31y = 12,7.2.0,1 = 2,54 (2)

Giải hệ (1) và (2) → x = 0,04 mol và y = 0,06 mol 

m_muối = 0,04.138 + 84.0,06 = 10,56g

  → Đáp án: C

 

Câu 3: Cho hỗn hợp X gồm 2 chất hữu cơ có cùng CTPT C₂H₇NO₂ tác dụng vừa đủ với dung dịch NaOH và đun nóng, thu được dung dịch Y và 4,48l hỗn hợp Z (đkc) gồm 2 khí (đều làm xanh giấy quỳ ẩm). Tỷ khối hơi của Z đối với H₂ = 13,75. cô cạn dung dịch Y thu được khối lượng muối khan là

   A. 16,5 gam                   

   B. 14,3 gam                   

   C. 8,9 gam           

   D. 15,7 gam

Hướng dẫn

CTCT của 2 chất hữu cơ trong X là

CH₃-COONH₄: x mol

HCOONH₃-CH₃: y mol

Ta có: x + y = 0,2 mol (1)

  CH₃-COONH₄ + NaOH → CH₃COONa + NH₃ + H₂O

    x                                                                  x

  HCOONH₃-CH₃ + NaOH → HCOONa + CH₃-NH₂ + H₂O

    y                                                                  y

 17x + 31y = 13,75.2.0,2 = 5,5 (2)

Giải hệ (1) và (2) → x = 0,05 mol và y = 0,15 mol

m_muối = 82.0,05 + 68.0,15 = 14,3g

   → Đáp án: B

 

Câu 4: Cho hỗn hợp E gồm 0,1 mol X (C₅H₁₁O₄N) và 0,15 mol Y (C₅H₁₄O₄N₂, là muối của axit cacboxylic hai chức) tác dụng hoàn toàn với dung dịch KOH, thu được một ancol đơn chức, hai amin no (kế tiếp trong dãy đồng đẳng) và dung dịch T. Cô cạn T, thu được hỗn hợp G gồm ba muối khan có cùng số nguyên tử cacbon trong phân tử (trong đó có hai muối của hai axit cacboxylic và muối của một α-amino axit). Phần trăm khối lượng của muối có phân tử khối lớn nhất trong G là

   A. 24,57%.                   

   B. 54,13%.          

   C. 52,89%.                   

   D. 25,53%.

Hướng dẫn

Y + KOH  → 1 muối + 2 amin

Theo giả thuyết: Y (có 5C) là muối của axit 2 chức và 2 amin đồng đẳng kế tiếp  →  Y có CTCT là

H₃C-NH₃OOC-COOH₃N-C₂H₅: 0,15 mol

X + KOH → 2 muối + 1 ancol (trong đó có 1 muối của amino axit 2C, muối axit 2C thì ancol có 1C)

 X có CTCT là CH₃COO-H₃N-CH₂-COOCH₃: 0,1 mol

  Các muối gồm: CH₃COOK: 0,1 mol; H₂N-CH₂-COOK: 0,1 mol  và (COOK)₂: 0,15 mol

Phần trăm khối lượng của muối có phân tử khối lớn nhất trong G là

%(COOK)₂ = 24,9.100/46 = 54,13%

→ Đáp án: B

 

Câu 5: Hỗn hợp E gồm chất X (C_mH_2m+4O₄N₂, là muối của axit cacboxylic 2 chức) và chất Y C_nH_2n+3O₂N, là muối của axit cacboxylic đơn chức). Đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol E cần dùng vừa đủ 0,26 mol O₂, thu được N₂, CO₂ và 0,4 mol H₂O. Mặt khác, cho 0,1 mol E tác dụng hết với dung dịch NaOH, cô cạn dung dịch sau phản ứng, thu được một chất khí làm xanh quỳ tím ẩm và a gam hỗn hợp hai muối khan. Giá trị của a là 

   A. 9,44.     

   B. 11,32.    

   C. 10,76.    

   D. 11,6.

Hướng dẫn

Gọi C_nH_2n+3O₂N và C_mH_2m+4O₄N₂  là x và y mol

C_nH_2n+3O₂N + (3n – 0,5)/2 O₂ →  nCO₂ + (n + 1,5)H₂O + 0,5N₂

      x                (3n – 0,5).x/2                        (n + 1,5).x

C_mH_2m+4O₄N₂ + (3m – 2)/2 O₂ → mCO₂ + (m + 2)H₂O + N₂

      y                  (3m – 2).y/2                          (m + 2).y

 ta có: n_E = x + y = 0,1 (1)

          n_O2 = (3n – 0,5).x/2 + (3m – 2).y/2  = 0,26 (2)

          n_H2O = (n + 1,5)x + (m + 2)y = 0,4 (3)

Giải hệ (1), (2), (3) →  x = 0,04; y = 0,06 và nx + my = 0,22

    2n + 3m = 11 

 →  n = (11 - 3m)/2

Do n > hoặc = 1 và m  > hoặc = 2

   nghiệm duy nhất là m = 3 (C₃H₁₀O₄N₂) và n = 1 (CH₅O₂N)

Theo giả thuyết: E + NaOH  hỗn hợp khí thì

   X có cấu tạo là CH₃NH₃OOC-COONH₄ : 0,04 mol

   Y có cấu tạo là HCOONH₄ : 0,06 mol

Hỗn hợp muối khan gồm HCOONa :0,04 mol 

                                        (COONa)₂ : 0,06 mol

    m_muối = 0,04.68 + 0,06.134 = 10,76 g

→ Đáp án: C

Trung tâm luyện thi, gia sư - dạy kèm tại nhà NTIC Đà Nẵng