TÍNH CHẤT HÓA HỌC, ĐIỀU CHẾ VÀ ỨNG DỤNG CỦA XEZI (CS)

1. Lịch sử về nguyên tố Xezi

 -  Xêzi (tiếng Latinh caesius có nghĩa là "thiên thanh" hay "lam nhạt") được Robert Bunsen và Gustav Kirchhoff phát hiện nhờ quang phổ năm 1860 trong nước khoáng lấy từ Dürkheim, Đức.

2. Tính chất vật lí

 -  Cs là kim loại kiềm, màu trắng (vàng nhạt ở chổ cắt), mềm, rất dễ nóng chảy. Hơi xezi có màu chàm – lục.

 -  Có khối lượng riêng là 1,873 g/cm³ ở dạng lỏng là 1,841 g/cm³; có nhiệt độ nóng chảy là 28,7⁰C và sôi ở 667,6⁰C.

3. Tính chất hóa học

 -  Cezi là kim loại kiềm có tính khử rất mạnh, chỉ sau franxi.

a. Tác dụng với phi kim

 -  Tác dụng trực tiếp với hầu hết các phi kim (trừ nitơ).

Thí dụ: 2Cs + H₂ → 2CsH.

             Cs + O₂ (kk) → CsO₂.

b. Tác dụng với nước

 -  Phản ứng mãnh liệt và bốc cháy

              2Cs + 2H₂O → 2CsOH + H₂.

4. Trạng thái tự nhiên

 -  Xêzi có mặt trong các khoáng vật như lepidolit, polluxit (silicat nhôm và xêzi ngậm nước) cũng như trong một vài nguồn khác. Một trong các nguồn giàu và đáng kể nhất có chứa kim loại này là tại khu vực hồ Bernic ở Manitoba.

5. Điều chế

 -  Xezi có thể điều chế nhờ điện phân xyanua xêzi nóng chảy hoặc CsCl.

    2CsCl  → 2Cs + Cl₂

6. Ứng dụng 

 -  Có lẽ ứng dụng phổ biến nhất của xêzi hiện nay là trong các chất lỏng khoan dựa trên format xêzi (Cs(HCOO)) trong công nghiệp khai thác dầu mỏ. 

-  Xêzi cũng đáng chú ý vì các sử dụng trong đồng hồ nguyên tử, với độ chính xác ở mức giây trong hàng nghìn năm. 

-  Cs¹³⁴ được sử dụng trong thủy học như là phép đo lượng phát ra của xêzi bởi công nghiệp năng lượng nguyên tử. 

-  Giống như các nguyên tố nhóm 1 khác, xêzi có ái lực lớn với ôxy và vì thế được sử dụng như là "chất thu khí" trong các ống chân không. 

-  Kim loại này cũng được sử dụng trong các tế bào quang điện do khả năng bức xạ điện tử cao của nó. 

-  Xêzi cũng được sử dụng như là chất xúc tác trong quá trình hiđrô hóa của một vài hợp chất hữu cơ. 

-  Các đồng vị phóng xạ của xêzi được sử dụng trong lĩnh vực y học để điều trị một vài dạng ung thư. 

-  Florua xêzi được sử dụng rộng rãi trong hóa hữu cơ như là một bazơ và là nguồn của các ion florua khan. 

-  Hơi xêzi được sử dụng trong nhiều loại từ kế phổ biến.

                                 Trung tâm luyện thi, gia sư - dạy kèm tại nhà NTIC Đà Nẵng