KHÁI NIỆM, TÍNH CHẤT HÓA HỌC VÀ ỨNG DỤNG CỦA MUỐI NITRAT

1. Khái niệm 

 - Muối nitrat là muối của axit nitric.

Thí dụ, amoni nitrat (NH₄NO₃), kẽm nitrat (Cu(NO₃)₂),...

2. Tính chất vật lí 

 - Tất cả các muối nitrat đều tan nhiều trong nước và là chất điện li mạnh.

3. Tính chất hoá học

 a. Tính oxi hóa của muối nitrat trong môi trường axit

  - Thí nghiệm: Cho Cu và H₂SO₄ loãng vào dung dịch NaNO₃ và đun nóng nhẹ.

 - Hiện tượng: Dung dịch chuyển sang màu xanh và có khí không màu hóa nâu trong không khí.

 - Phương trình hóa học:

3Cu + 2NaNO₃ + 4H₂SO₄ → 3CuSO₄ + Na₂SO₄ + 2NO + 4H₂O

3Cu +  8H⁺  +     2NO₃^-   →  3Cu²⁺    +   2NO­   +  4H₂O  

   2NO  +  O₂   →   NO₂  (nâu đỏ)

* Lưu ý: Phản ứng này được dùng để nhận biết ion nitrat

 b. Nhiệt phân muối nitrat

 - Muối nitrat của các kim loại hoạt động mạnh (trước Mg): bị phân huỷ thành muối nitrit và oxi:

M(NO₃)_n → M(NO₂)_n + n/2O₂                       

 Thí dụ:  

KNO₃ → KNO₂ + 1/2O₂

Oxi sinh ra đốt cháy cacbon.  

 - Muối nitrat của các kim loại từ Mg → Cu:  bị phân huỷ thành oxit kim loại tương ứng, NO₂ và O₂:

 2M(NO₃)_n → M₂O_n + 2nNO₂ + n/2O₂              

 Thí dụ: 

           2Fe(NO₃)₃ → Fe₂O₃ + 6NO₂ + 3/2O₂

2Cu(NO₃)₂ → 2CuO + 4NO₂ + O₂

 - Muối nitrat của các kim loại kém hoạt động (sau Cu) : bị phân huỷ thành kim loại tương ứng, NO₂ và O₂.

M(NO₃)_n → M + nNO₂ + n/2O₂                           

 Thí dụ:  

AgNO₃ → Ag + NO₂ + 1/2O₂

 - Một số phản ứng đặc biệt:

2Fe(NO₃)₂ → Fe₂O₃ + 4NO₂ + 1/2O₂

NH₄NO₃ → N₂O + 2H₂O

NH₄NO₂ → N₂ + 2H₂O

Các lưu ý khi giải bài tập về phản ứng nhiệt phân muối nitrat:

- Khối lượng chất rắn giảm bằng khối lượng khí đã sinh ra.

- Khí sinh ra sau phản ứng thường được dẫn qua nước. Khi đó có phương trình phản ứng:

4NO₂ + O₂ + 2H₂O → 4HNO₃

4. Ứng dụng

 - Muối nitrat được dùng như một chất nguyên liệu; trong phân bón, nghề làm pháo hoa, nguyên liệu của bom khói, chất bảo quản, và như một tên lửa đẩy, cũng như thuỷ tinh và men gốm.

                           Trung tâm luyện thi, gia sư - dạy kèm tại nhà NTIC Đà Nẵng